زیر ساخت هسته ای کشور در مدت زمان توافق نابود میشود...
مصطفی ظاهری -پس از بیانیه لوزان، دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی با حضور در گفتگوی ویژه خبری مباحث فنی مطرح در بیانیه لوزان و تفاهمات فنی صورت گرفته را تبیین کرد که مورد انتقاد کارشناسان هسته ای قرار گرفت. لذا در این خصوص به سراغ حسین آب نیکی رفته و مصاحبه مفصلی در خصوص جزئیات فنی در توافهمات صورت گرفته با ایشان داشتیم. در این مصاحبه با هدف آنچه قبل از بیانیه لوزان داشتیم و آنچه در نتیجه این تفاهمات خواهیم داشت مباحث بسیاری شکل گرفت.
حسین آب نیکی از مدیران ارشد سابق صنعت غنی سازی، رییس مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی ایران و نزدیک ترین دوست و همکار شهید احمدی روشن بوده است. در ادامه به شرح کامل این مصاحبه توجه فرمایید:
* با توجه به چشماندازی که ایران در برنامه پنج، ده یا بیست ساله هستهای برای تأمین انرژی و رادیوداروی کشور داشت، پذیرش تعهدات اخیر و اینکه در برنامه پانزده ساله قرار است فقط شش هزار سانتریفیوژ را استفاده کند، خللی در برنامه از قبل تنظیم شدهاش برای تأمین نیازهای کشور ایجاد نمیکند؟
بسم الله الرحمن الرحیم.
بدیهی است که ۲۰ هزار مگاوات برق هسته ای نیازمند حدود ۳ میلیون سو ظرفیت غنی سازی است. یعنی حتی اگر کل سایت نطنز و فردو با ماشین های نسل یک فعلی تکمیل می شد، حدود ۶۰ هزار سو غنی سازی ایجاد می شد، حال اینکه ظرفیت فعلی به حدود ۵۰۰۰ ماشین (۶۰۰۰ ماشین که ۱۰۰۰ تای آن غنی سازی نمی کند، لذا ۵۰۰۰ ماشین نسل یک فعال در حوزه غنی سازی خواهیم داشت) ،با ظرفیت حدود ۶۰۰۰ سو تقلیل می یابد که با چشم انداز ۲۰ هزار مگاوات برق هسته ای فاصله زیادی دارد. به عبارت بهتر، اگر این ۵۰۰۰ ماشین بیش از ۲۰ سال کار کنند فقط سوخت یکسال نیروگاه بوشهر را تامین می کنند. پس این شرایط حتی پاسخگوی نیروگاه فعال ما در بوشهر هم نیست.
* اگر موافقید مروری کلی به برخی توافقات انجام شده در لوزان در حوزه غنی سازی داشته باشید و تاثیر توافقات را بر توسعه صنعت و فناوری غنی سازی و نسبت این صنعت را با نیازهای کشور را بررسی کنید؟
در بحث ها و مذاکرات اخیر تعداد ماشینهایمان را از ۱۹ هزار ماشین به شش هزار کاهش دادهایم، پس حدود ۱۳ هزار ماشین باید انبار شده و جایگزین ماشینهایی شوند که از بین میروند. مفهوم ظریفی در اینجا وجود دارد که خواهش میکنم به طور جدی به آن توجه شود. وقتی ۱۳ هزار ماشین را به انبار میآوریم واز ۱۲ هزار تای آن که نسل یک هستند به عنوان جایگزین ماشینهایی که مستهلک میشوند و از بین میروند، استفاده می کنیم، یعنی برای یک دوره طولانی نباید ماشین سانتریفیوژ جدید تولید کنیم و ماشینهایی را که باز کرده و در انبار گذاشتهایم، باید بهجای ماشینهایی که خراب و از دور خارج میشوند استفاده کنیم، در توافقنامه ژنو تولید ماشینهای سانتریفیوژمان را بهشدت کاهش داده وبه کمتر از ۲۰% ظرفیت تولید رساندیم، یعنی متعهد شدیم فقط به تعداد ماشین هایی که از بین می روند، آن هم از نسل یک(IR۱) تولید کنیم، اما شرایط فعلی آن را به صفر می رساند.
* چرا؟
چون تا حالا تعهد کرده بودیم به تعداد ماشینهایی که از بین میرود تولید کنیم، لذا هر قدر ماشین از بین میرفت ماشین نسل یک تولید و جایگزین می کردیم اما حالا میگویند باید از ماشین های انبار شده جایگزین کنیم. اگر چنین شرایطی اجرا شود در این زمینه یک مرحله عقبنشینی کردهایم. قرار بود تا حالا به تعداد crash تولید کنیم، ولی اگر از یازده هزار ماشین نسل یک جمع آوری و انبار شده جایگزین کنیم، این امر تولید ما را متوقف میکند. وقتی تولیدمان را طی چند سال محدود یا متوقف کنیم، زنجیره تأمین و مجموعه پیمانکارانی که در فرآیند تولید ماشینهای سانتریفیوژ به ما کمک میکردند بیکار خواهند شد. بنابراین، صنعت غنی سازی را رها میکنند و به صنایع و بازارهای دیگر میروند. به این ترتیب زنجیره تأمین بهطور کامل از بین میرود.
فکت شیت آمریکایی ها علاوه بر اینها، گفته که زیرساخت ماشین ها نیز باید بهمراه آنها جمع آوری شود، یعنی تمام پمپ ها، شیرها، فشارسنج ها، تابلوهای کنترل، لوله های تغذیه و کلیه تاسیسات، بهمراه ماشین ها باید جمع آوری شود. در صورتی که در توافق نهایی این نکته مورد پذیرش قرار گیرد به معنای وارد آمدن آسیب جدی به زیرساخت ۱۳۰۰۰ ماشین جمع آوری شده خواهد بود و اگر جمهوری اسلامی بخواهد مجدداً این زنجیره ها را راه اندازی کند، زمان و مشکلات بسیاری را باید تحمل نماید.
همچنین بر اساس متن صریح بیانیه لوزان تنها سایت غنیسازی فعال ما سایت نطنز خواهد بود و قرار است در سایت فردو غنیسازی انجام نشود و اگر ۱۰۰۰ ماشین هم در آن میماند، صرفاً دو زنجیره آن فعال است و به جداسازی ایزوتوپهای غیر رادیواکتیو اختصاص می یابد و در حوزه های غیر هسته ای بکار گیری خواهد شد. زیرا مواد رادیواکتیو و اورانیوم نباید در سایت فردو وجود داشته باشد، به این معنی که حتی در سایت فردو که از جهت امنیتی بیش از ۱۰۰ متر زیر زمین است نمی توانیم اورانیوم غنی شده یا سوخت را انبار و نگهداری کنیم. براساس بیانیه لوزان سایت فردو باید تبدیل به محل تحقیقات هستهای، فیزیک وتحقیقات پیشرفته!! شود. ایجاد یک مجموعه تحقیقاتی در چنین موقعیت جغرافیایی، در بیابان های اطراف شهر قم، در سایت فردو، آن هم بیش از ۱۰۰ متر زیر زمین جای تأمل دارد! مگر دانشگاه های ما آزمایشگاه های لازم برای تحقیقات فیزیک را ندارد که در فردو مرکز تحقیقاتی راه اندازی کنیم. نکته مهمتر اینکه راه اندازی مرکز تحقیقات فیزیک اگر بهانه جمع آوری تاسیسات غنی سازی و زیرساخت های خط تولید غنی سازی باشد، منجر به آسیب های جدی ای به تاسیسات این سایت می شود و به مراتب از تعطیلی کل سایت فردو خطرناک تر است.
مطلب دیگری که در لوزان در حوزه فنی حاصل شده این است که بر اساس توافق ژنو تولید اورانیوم ۲۰ درصد متوقف شد لیکن بر اساس توافقنامه ژنو غنی سازی کمتر از پنج درصد مجاز بود، اما هم اکنون غنیسازی ما روی ۳/۶۷ درصد متوقف شده است، نه کمتر و نه بیشتر. این که غنی سازی ما محدود به یک عدد خاص با این دقت باشد محل تامل است و می تواند در مراحل اجرای توافقات اختلاف جدیی ایجاد کند و کار تولید را با چالش روبرو کند.
* آیا در فردو هر وقت غربی ها توافق را نقض کردند ما می توانیم فوراً شیر سانتریفیوژها را باز کنیم و غنی سازی کنیم؟
حسب فرمایش ریاست محترم سازمان انرژی اتمی ایران در فردو ما متعهد شدیم که حدود ۲۰۰۰ ماشین را جمع آوری کنیم و فقط ۱۰۰۰ ماشین باقی می ماند که ۳۵۰ تای آنها پس از اعمال تغییرات در جداسازی ایزوتوپ های پایدار بکار می رود، اگر طرف غربی توافق را نقض کرد ما فقط می توانیم ۱۰۰۰ سانتریفیوژ را مجدداً تغییر داده و راه اندازی کنیم که البته آنهم به دلیل تغییرات در ۳۵۰ ماشین نیاز به کار فنی دارد،. ۲۰۰۰ ماشین دیگر که جمع آوری شده و بجای ماشین های کرشی قرار است مورد استفاده قرار گیرد، اگر بجای ماشین های کرش شده استفاده نشده باشد را باید بیاوریم نصب کنیم و کار را شروع کنیم.
البته این به شرطی است که ما متعهد نشویم تا علاوه بر این ۲۰۰۰ ماشین، زیرساخت آنها را نیز جمع آوری کنیم، که ظاهراً طرف آمریکایی چنین ادعایی دارد، در آنصورت ماه ها زمان باید صرف شود تا همه چیز به حالت قبل بازگردد، ضمن اینکه برخی از زیرساخت ها و ماشین ها در فرآیند بازکردن و انتقال به انبار، از بین می روند.
نکته دیگر اینکه متعهد شده ایم که اورانیوم غنی شده را از حدود ده هزار کیلو به چند صد کیلو کاهش دهیم. لذا باید بلافاصله مواد تولیدی را ببریم و استفاده کنیم و موادی را که نگه میداریم، نباید بیش از ۳۰۰ کیلو برسد.
ادامه مطلب در سایت تریبون متضعفین به آدرس:teribon.ir